Bình thơ: HAI BÀI THƠ TA VỀ - Nguyễn Âu Hồng

HAI BÀI THƠ TA VỀ  

- Nguyễn Âu Hồng -

*https://tranthinguyetmai.wordpress.com/2018/04/03/hai-bai-tho-ta-ve/

Nhiều năm trước, khi đọc bài thơ TA VỀ của Tô Thùy Yên, tôi đã ngẫu hứng ghi vào sổ tay mấy dòng cảm nhận:

Tôi muốn trải lòng cùng vô hạn
Cảm ơn anh, cảm tạ trời xanh
Chỉ sợ hồn tôi đây hữu hạn
Đành không thấu được hết thơ anh!

Nhiều năm sau, khi đọc bài thơ ĐỢI CHỜ ĐẾN CUỐI CUỘC TANG THƯƠNG, tôi phải dừng lại nhiều lần, ngồi nhìn ra cửa sổ, nước mắt nửa muốn buông rơi nửa muốn ngưng đọng, rồi mở máy gõ như điên như khùng vì bị một sự thúc giục mãnh liệt không cưỡng lại được. Tôi cứ gõ, tưởng là đi tới, chừng đọc lại mới hay mình quay lui, lùi lại tìm bài TA VỀ để có bạn đồng hành:

Ta về như tứ thơ xiêu tán
Trong cõi hoang đường trắng lãng quên
Nhà cũ mừng còn nguyên mái, vách
Nhện giăng, khói ám, mối xông tràn.
(Ta Về – Tô Thùy Yên)

Tình cảnh của Lê Văn Trung còn hẩm hiu hơn:

Ta về ghé lại căn nhà cũ
Ngõ vắng, dây bìm chen lối vào
Nền gạch xám khô, tường mốc thẫm
Cây khế tàn bông rụng đớn đau.

Cánh cửa mười năm còn để mở
Đìu hiu như mỏi cuộc mong chờ
Ta bước ngại ngần, xiêu bóng đổ
Run run thềm tối nhện giăng mờ.

(Đợi chờ đến cuối cuộc tang thương – Lê Văn Trung)

Cả hai cùng thấy mình như bóng chim:

Ta về như bóng chim qua trễ
Cho vội vàng thêm gió cuối mùa
Ai đứng trông vời mây nước đó
Ngàn năm râu tóc bạc phơ phơ.

(Ta Về – Tô Thùy Yên)

Ta về như cánh chim bay lạc
Đậu xuống vườn xưa lạnh tiếng kêu
Ai bắt đời chim quên giọng hát
Lời chim rịn máu đỏ mây chiều.

(Đợi chờ đến cuối cuộc tang thương – Lê văn Trung)

Cùng như vượn cổ sơ, như vượn lẻ đầu non:

Vĩnh biệt ta-mười-năm chết dấp
Chốn rừng thiêng im tiếng nghìn thu
Mười năm mặt sạm soi khe nước
Ta hóa thân thành vượn cổ sơ.

(Ta Về – Tô Thùy Yên)

Thôi chẳng còn gì, xin gửi lại
Ta như con vượn lẻ đầu non
Gửi xuống trần gian cơn hú dại
Tiếng kêu vang lạnh cuối phương ngàn.

(Đợi chờ đến cuối cuộc tang thương – Lê Văn Trung)

Có chuyện này, theo như anh Đinh Thành Tiên kể, dò lan suốt mười ba năm vắng chủ, chỉ sống lắt lay, năm anh từ trại tù cải tạo về, hoa bỗng bừng nở:

Ta về cúi mái đầu sương điểm
Nghe nặng từ tâm lượng đất trời
Cảm ơn hoa đã vì ta nở
Thế giới vui từ nỗi lẻ loi.

(Ta Về – Tô Thùy Yên)

Máu xương nào cũng máu xương thôi:

Ta về như hạt sương trên cỏ
Kết tụ sầu nhân thế chuyển dời
Bé bỏng cũng thì sinh, dị, diệt
Tội tình chi lắm nữa người ơi.

(Ta Về – Tô Thùy Yên)

Ta về như lá khô vừa rụng
Thương nhớ màu xanh buổi thiếu thời
Ai ném đời ta qua biển sóng
Máu xương nào cũng máu xương thôi.

(Đợi chờ đến cuối cuộc tang thương – Lê Văn Trung)

Cả hai cùng thấy mình như bóng ma:

Ta về như bóng ma hờn tủi
Lục lại trần gian kiếm chính mình
Ta nhặt mà thương từng phế liệu
Như từng hài cốt sắp vô danh.

(Ta Về – Tô Thùy Yên)

Bóng ta đổ xuống bên hiên vắng
Như bóng ma về khóc đớn đau
Thôi hãy vì nhau mà gắng đợi
Một ngày thăm thẳm của mai sau.

(Đợi chờ đến cuối cuộc tang thương – Lê Văn Trung)

Khi về, cùng dừng bên cánh cửa, nhưng mỗi người mỗi cảnh:

Ta gọi thời gian sau cánh cửa
Nỗi mừng giàn giụa mắt ai sâu
Ta nghe như máu ân tình chảy
Tự kiếp xưa nào tưởng lạc nhau.

Ta về dẫu phải đi chân đất
Khắp thế gian này để gặp em
Đau khổ riêng gì nơi gió cát
Thềm nhà bụi chuối thức thâu đêm.

(Ta Về – Tô Thùy Yên)

Tới đây Lê Văn Trung dường như tách ra, úa vàng, quặn lòng vì lạc mất đời nhau:

Ta về tay níu hoài khung cửa
Gọi xót xa từng nỗi nhớ quên
Gọi những lòng đau không trở lại
Gọi những tình xuân đã úa vàng.

Ta gọi mà không thành tiếng gọi
Lời ta chìm nghẹn ở trong lòng
(Ai cướp đời ta cả tiếng nói)
Ta về đây vườn trống nhà không.

Muốn hỏi mà nghe lòng se quặn
Bạn bè, thân quyến, vợ con đâu?
Cơn gió độc nào xô đuổi tới
Trăm năm đành lạc mất đời nhau.

Em giạt về đâu? Cơn bão dữ
Có biết ta rã cuộc kiếm tìm
Ai đã biến ta thành kẻ lạ
Giữa trái tim người rỉ máu đen.

(Đợi chờ đến cuối cuộc tang thương – Lê Văn Trung)

Tuy tình cảnh có khác nhau nhưng cả hai cùng mơ một giấc mơ về một ngày mai yên bình:

Ta về khai giải bùa thiêng yểm
Thức dậy đi nào, gỗ đá ơi
Hãy kể lại mười năm chuyện cũ
Một lần kể lại để rồi thôi.

Tưởng tượng nhà nhà đang mở cửa
Làng ta ngựa đá đã qua sông
Người đi như cá theo con nước
Trống ngũ liên nôn nả gióng mừng.

Ta về như lá rơi về cội
Bếp lửa nhân quần ấm tối nay
Chút rượu hồng đây xin rưới xuống
Giải oan cho cuộc biển dâu này.

(Ta Về – Tô Thùy Yên)

Thôi hãy vì nhau xin gắng đợi
Dù đời ta cuối bãi đầu ghềnh
Sẽ có ngày bên gian nhà cũ
Ta ngồi kể chuyện dưới sao đêm.

Ong bướm xôn xao mừng lễ cưới
Chúc phúc ta nên đời vợ chồng
Ta hôn lên mắt ngời khát vọng
Quên chuyện mười năm cũ nát lòng.

Thôi hãy vì nhau mà giữ lại
Chút tàn tro: bí tích nhiệm mầu
Một mai dựng lại thiên đường mới
Trời đất muôn loài thương mến nhau.

(Đợi chờ đến cuối cuộc tang thương – Lê Văn Trung)

Với TA VỀ, Tô Thùy Yên như cánh hạc vàng bay lướt qua trần gian:

Ta về như hạc vàng thương nhớ
Một thủa trần gian bay lướt qua
Ta tiếc đời ta sao hữu hạn
Đành không trải hết được lòng ta.

Với ĐỢI CHỜ ĐẾN CUỐI CUỘC TANG THƯƠNG, Lê Văn Trung không lướt qua trần gian, thi sĩ từ đâu ở cuối chân trời bay về cam chịu thống khổ và đợi chờ:

Rồi cõi lòng em sẽ bừng nở
Một màu hoa rất đỗi dị thường
Cánh cửa đời ta còn để mở
Đợi chờ đến cuối cuộc tang thương.

Nếu Lê Văn Trung dừng lại ở đây thì dù có bạo gan cách mấy, tôi cũng không dám có ý nghĩ đem gán vào đầu đề bài thơ hai chữ TA VỀ. Nhưng ông đã đi tiếp:

Ta về tay níu hoài khung cửa
Gọi xót xa từng nỗi nhớ quên
…
Ta về tay níu niềm hoang phế
Thương vách tường rêu lạnh nỗi niềm
…
Ta về tay níu nhành lan úa
Thương tóc đêm rằm lộng phấn hương
…
Ta về tay níu lòng hư ảo
Hụt giữa bờ đau giấc mộng người
Hụt giữa trăm năm mùa trăng vỡ
Hụt giữa đời nhau quá ngậm ngùi.

Ta về? Ta níu ta! Một bóng
Nghe gió oan khiên thổi buốt lòng
Đời nhau? Còn chỉ từng con sóng
Vỗ mãi về đâu những tiếc thương.

Có vẻ như ông bị thúc giục phải đi tiếp, ông nhồi liên tục năm khổ thơ khởi đầu bằng hai chữ TA VỀ. Ông nả pháo cấp tập không chút thương xót. Ông xô người đọc vào cuồng phong bão tố không chút nương tay. Hụt hơi ư? Cho hụt hơi chết luôn: Hụt giữa bờ đau giấc mộng người, hụt giữa trăm năm mùa trăng vỡ, hụt giữa đời nhau quá ngậm ngùi. Đời nhau ư? Đời nhau? Còn chỉ từng con sóng, vỗ mãi về đâu những tiếc thương.

Bản thân tôi cũng bị buộc phải viết tiếp. Mà nào có viết gì đâu? Chẳng qua chỉ là một chút mánh khóe để mời bạn đọc đến với thơ Lê Văn Trung. Chỉ ghé qua rồi đi, rồi lang thang, có dính chút gì trên tà áo, có vướng chút gì trên tóc mây, có quặn lòng không nào ai biết, trời đất rộng tình nào ai hay! Chỉ cần ghé qua rồi đi, bỏ mặc ông ở đó một mình mà ĐỢI CHỜ ĐẾN CUỐI CUỘC TANG THƯƠNG! 

Ông bị bệnh tim, nhưng đã qua khỏi. Trước kia cũng như bây giờ, ông và thơ như giọt sương rơi đọng trên đầu ngọn cỏ, lấp lánh trong buổi sớm mai rồi khi nắng lên, một phần bốc hơi theo gió thổi mà tan vào mây khói quê nhà, phần còn lại tan chảy theo lá cỏ mà ngấm vào đất mẹ, ngấm vào lòng xứ sở. Đầm huyết lệ! Ngời khát vọng!

3-2018 

Nguyễn Âu Hồng